સ્રોત અને જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાની રીતો|Sources and ways of Acquiring knowledge

 1. ઓથોરિટી દ્વારા જ્ઞાન

આપણે જાણીએ છીએ કે ઘર, શાળા અને સમુદાય એ શિક્ષણની એજન્સીઓ છે. શરૂઆતથી જ બાળકો ઘર, શાળા તેમજ સમુદાયમાંથી વિવિધ જ્ઞાન  મેળવે છે. તેઓ તેમના માતાપિતા, ઘરે વડીલો, શિક્ષકો / આચાર્યો ધાર્મિક અને સામાજિક નેતાઓ જે પણ સાંભળે છે તે તેમના માટે જ્ઞાન છે. અમે કહી શકીએ કે જેની સાથે બાળકો સંપર્કમાં આવે છે તે જ્ઞાનનું સાધન બને છે. પરંતુ ઓથોરિટી પાસેથી જ્ઞાન મેળવવાના કિસ્સામાં ચોક્કસ સાવચેતી રાખવી જરૂરી છે. તે વ્યક્તિ કે જેનાથી આપણે જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરીએ છીએ તે ખરેખર એક અધિકારી હોવો જોઈએ અથવા તે તેના / તેણીના જ્ઞાન ક્ષેત્રના નિષ્ણાત છે. શીખનાર માટે શિક્ષક એક અધિકારી છે. તેથી, શીખનાર જ્ઞાનના એક મહાન સ્ત્રોત તરીકે શિક્ષકને સ્વીકારે છે.

2.ઇન્દ્રિયો દ્વારા જ્ઞાન

બાહ્ય વિશ્વ વિશે આપણે ઘણી બાબતો જાણી શકીએ છીએ, અને તેમની લાક્ષણિકતાઓ આપણી ઇન્દ્રિયો દ્વારા, એટલે કે (આપણે આપણી આંખોથી જોઈએ છીએ), સ્વાદ ચાખવું (આપણી જીભથી સ્વાદ), ગંધ (આપણા નાક ગંધ), સ્પર્શ (સરળતા / રફનેસ) દ્વારા આપણા હાથથી સ્પર્શ કરવો, સાંભળવું (કાનથી સાંભળવું). લાગણીઓ, વલણ, મનોભાવ, દુsખ અને આનંદ જેવી 'આંતરિક સંવેદના' પણ છે, તેમજ આપણી પોતાની માનસિક કામગીરી જેમ કે વિચાર, વિશ્વાસ અને આશ્ચર્ય.જ્ઞાન પાંચ ઇન્દ્રિયો દ્વારા દોરવામાં આવે છે. તેનો અર્થ એ કે ઇન્દ્રિયો જ્ઞાનનો મહાન સ્રોત છે. પ્રક્રિયામાં જેટલી ઇન્દ્રિયો શામેલ છે તેટલું જ જ્ઞાન હશે.

3.કારણ દ્વારા જ્ઞાન

આ પ્રકારનું  જ્ઞાન તર્ક દ્વારા પહોંચ્યું છે. ત્યાં બે પ્રકારનાં તર્ક છે જે  જ્ઞાનના સ્ત્રોત તરીકે સેવા આપે છે: આનુષંગિક અને પ્રેરક. બંને પ્રકારના તર્કમાં,  જ્ઞાન દલીલો અને તર્ક દ્વારા પ્રાપ્ત થાય છે. આનુષંગિક બાબતોમાં, નિષ્કર્ષ તાર્કિક રૂપે પરિસરમાંથી નીચે આવે છે. પરિસરમાંનું સાચું છે, જે નિષ્કર્ષ પછી આવે છે તે સાચું હોવું જોઈએ. પ્રેરક માં, પરિસર તારણો માટે પુરાવા પૂરા પાડે છે. તર્ક એ એક માનસિક પ્રક્રિયા છે જેમાં વ્યક્તિ સૂચિ અથવા પરિણામ બહાર કાઢે છે.

4.અંત:જ્ઞાન દ્વારા જ્ઞાન

અંત:જ્ઞાનનો અર્થ તથ્યને બદલે તમારી લાગણીઓને આધારે કંઈક તુરંત સમજવાની અથવા જાણવાની ક્ષમતા છે. આ પ્રકારનું જ્ઞાન સ્વયંભૂ અને અચાનક છે. તે જાહેર થયું હોવાનું કહેવાય છે પરંતુ તે હૃદય અને મનની શુદ્ધતા ધરાવતા અમુક લોકો સાથે સંબંધિત છે. બધા સમયના જુદા જુદા સ્થળોએ તેને અનુભવી શકે છે. જ્ઞાન દ્વારા જાણવું એ ખરેખર કેવી રીતે જાણવું તે સમજાતું નથી. તે આપણને માન્યતા પ્રક્રિયા વિશે કંઇ કહેતું નથી. તે ચોક્કસ પ્રકારનો અનુભવ હોય છે જ્યારે આપણને ખાતરીની ખાતરી થાય ત્યારે અચાનક ફ્લેશની જેમ બહાર નીકળી જાય છે. અંત:જ્ઞાન ક્યારેક વિરોધાભાસ પેદા કરે છે.

5.પ્રયોગ દ્વારા જ્ઞાન

માણસ પ્રયોગો કરતી વખતે જ્ઞાન ખેંચે છે. આ જ્ઞાન ચકાસી શકાય છે. તથ્યોની વિશ્વસનીયતા ચકાસવા માટે પ્રયોગનું પુનરાવર્તન કરી શકાય છે. તેથી પ્રયોગ એ એક માર્ગ છે અથવા જ્ઞાનને બહાર કાઢવાનો છે.

6.રેવિલેશન દ્વારા જ્ઞાન

રેવિલેશનનો અર્થ એવી વસ્તુ અથવા એવી વ્યક્તિ છે જે તમને આશ્ચર્યચકિત કરે છે અને તમને કોઈક / કંઇક વિશે તમારા અભિપ્રાયને બદલવા માટે બનાવે છે. ભગવાન અથવા સુપર પાવર જેવા બાહ્ય અને વધુ શક્તિશાળી એજન્ટ દ્વારા આ જ્ઞાન માણસને પહોંચાડવામાં આવે છે. ‘વેદ’ અથવા વિશ્વ શાસ્ત્ર (ધાર્મિક / દાર્શનિક પુસ્તકો માં સમાયેલ જ્ઞાન) જ્ઞાન પ્રગટ થાય છે. આ પ્રકારના જ્ઞાનને સાર્વત્રિક જ્ઞાન તરીકે સ્વીકારવામાં આવે છે.

7.અનુભવવાદ દ્વારા જ્ઞાન

નિરીક્ષણ અને અનુભવો દ્વારા જ્ઞાન મેળવવાની પ્રક્રિયાને પ્રયોગશાસ્ત્ર કહેવામાં આવે છે. વૈજ્ઞાનાનિક પ્રયોગ, માન્યતા, ફરીથી માન્યતા, પરીક્ષણ, વગેરે દ્વારા આપણે જે જ્ઞાન આપીએ છીએ તે પ્રયોગમૂલક જ્ઞાન પર આધારિત છે. તે વૈજ્ઞાનાનિક તપાસની વ્યવસ્થિત પદ્ધતિઓ દ્વારા વૈજ્ઞાનાનિક રૂપે પ્રાપ્ત કરાઈ છે. જ્ઞાન જે આપણે સંવેદનાત્મક પ્રક્રિયાઓ દ્વારા પ્રાપ્ત કરવું, સાંભળવું, વગેરે જેવી અનુભૂતિ દ્વારા દાખલા છે. તે શ્રેષ્ઠ જ્ઞાનછે જેનું પરીક્ષણ, ચકાસણી, અવલોકન, પ્રયોગો અને અનુભવી શકાય છે.

8.સખ્તાઇ દ્વારા જ્ઞાન

સખ્તાઇ એ કંઈક છે, જે માનસિક રૂપે લોકો તેને સ્વીકારવા દબાણ કરે છે. તમે વિવિધ રાજકીય પક્ષોના સૂત્રો, જુદા જુદા વ્યાપારી ઉત્પાદનોની જાહેરાત અને કોઈ વસ્તુ માટે પુનરાવર્તિત પ્રચાર જોયો હશે. જ્યારે મીડિયામાં આવી બાબતોને ઘણી વખત પુનરાવર્તિત કરવામાં આવે છે જેમ કે ન્યૂઝ પેપર્સ, ટેલિવિઝન અથવા રેલીઓમાં પણ લોકો માને છે કે તે સાચું છે. પરંતુ સજ્જડતા દ્વારા જ્ઞાન મેળવવામાં સમસ્યા એ છે કે પ્રાપ્ત થયેલ જ્ઞાન ક્યારે માન્ય થઈ શકે છે તે આપણે જાણતા નથી. આ સજ્જડતા દ્વારા પ્રાપ્ત કરેલ જ્ઞાનની સમસ્યા છે.

9.વિશ્વાસ દ્વારા જ્ઞાન

એક માન્યતા અને વિશ્વાસ ક્યારેક જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટેનો આધાર બની જાય છે. અંતર જ્ઞાનની જેમ જ અહીં પણ મુશ્કેલી .ભી થાય છે. લોકો જુદી જુદી વસ્તુઓમાં વિશ્વાસ ધરાવે છે અને જે બાબતો તેઓ વિશ્વાસ દ્વારા જાણવાનો દાવો કરે છે તે ઘણી વખત એક બીજા સાથે વિરોધાભાસી હોય છે. વિશ્વાસ એવી કોઈ બાબતમાં નિશ્ચિત માન્યતા છે જેના માટે કોઈ પુરાવા નથી. તેથી તે જ્ઞાનનો માન્ય સ્રોત હોઈ શકે નહીં.

10.અન્ય સ્રોતો

મનુષ્ય વિવિધ અન્ય સ્રોતોથી પણ પ્રત્યક્ષ અથવા પરોક્ષ રીતે જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે છે. આ સ્રોત જીવન અને મીડિયાની વાસ્તવિક ઘટના હોઈ શકે છે.